Zijn wij de tovenarij voorbij?
Mitchell Windsma
Zijn wij de tovenarij voorbij?
Met harde klappen stuiteren we richting Sengerema Hospital. Defourwheeldrive brengt ons zo snel als de gaten in de weg het toestaan naar het ziekenhuis. We schieten langs uitgestrekte groene velden, bakstenen huizen en groepen mensen. Op de weg zien we fietsers, geitenhoeders, waterdragers. Een bus scheert langs en hult iedereen in een grote stofwolk.
Wie ooit in de gezondheidszorg in een Afrikaans land heeft gewerkt, kent ze. Traditional healers heten ze officieel. Holistische natuurgenezers die de (spirituele) oorzaak van ziekte opzoeken en behandelen. Onder westerse dokters – met ons heilige geloof in het biomedischwetenschappelijke model – zijn traditional healers weinig geliefd. Daar hebben wij reden voor. Met regelmaat zien wij patiënten die eerst de traditional healer hebben bezocht. Als genezing uitblijft, belandt de patiënt na een flinke vertraging in het ziekenhuis. Met alle gevolgen van dien. Maar de succesvol behandelde patiënten, die zien wij niet.
Zoals vaker houdt het werk ons hier een spiegel voor. We kunnen bovenstaande afdoen als bijgeloof en tovenarij. Wij, westerse dokters, geloven in harde cijfers, wetenschap, empirisch bewijs. Maar waarom wordt de een ziek door een longontsteking en een ander niet? En waarom kan iemand al rokend 100 jaar oud worden, maar valt een ander op zijn vijftigste om vanwege een hartinfarct?
Uiteraard zal ook hiervoor een wetenschappelijke verklaring zijn. De wereld onttovert in hoog tempo. Alleen lijkt het alsof de mensen hier meer beseffen dat de wereld is gevuld met het ongrijpbare, zaken waar we geen invloed op hebben. Ook zie ik hier meer de waarde van familie en de gemeenschap. Elementen waar wij compleet aan voorbijgaan in onze individualistische maakbaarheidsmaatschappij. Mensen mogen hier financieel arm zijn, maar wíj zijn spiritueel en emotioneel arm.
En tegelijkertijd, geloven ook wij niet in sprookjes en fabels? De vaccinatiegraad daalt al jaren. Mensen duiken van dieet naar dieet, sporthype naar sporthype, met als belofte het eeuwige gezonde leven. Ondanks keiharde cijfers ontkennen sommigen antropogene klimaatverandering.
Halen en brengen, schreef een collega tropenarts ooit treffend. Het is een illusie dat wij, westerse dokters, alleen maar brengen. Er zijn ontelbare lessen te vinden, daar aan de andere kant van de wereld.
